درمان هدفمند سرطان

درمان هدفمند سرطان به استفاده از داروها و مولکول‌هایی اشاره دارد که به صورت خاص به پروتئین‌ها یا ژن‌های خاصی در سلول‌های سرطانی متصل می‌شوند و باعث مرگ آن‌ها می‌شوند. این پروتئین‌ها یا ژن‌ها معمولاً در رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی نقش دارند. با هدف قرار دادن این مولکول‌ها، درمان هدفمند قادر است تا تکثیر سلول‌های سرطانی را متوقف کند یا آن‌ها را از بین ببرد.

روش های درمان سرطان

بیماران اغلب در مورد تشخیص سرطان و گزینه های درمانی خود سؤالاتی دارند. در حال حاضر 4 نوع کلی از گزینه های درمانی سیستمیک برای درمان سرطان وجود دارد: شیمی درمانی، ایمونوتراپی، درمان غدد درون ریز، و درمان هدفمند، برخی از روش ها با هم همپوشانی دارند. به عنوان مثال، اگرچه ایمونوتراپی نوعی درمان هدفمند است ولی ایمونوتراپی یک کلاس مجزا است.

درمان هدفمند سرطان چیست؟

درمان هدفمند نوعی درمان سرطان است که از داروهایی استفاده می کند که برای “هدف قرار دادن” سلول های سرطانی بدون تأثیر بر سلول های طبیعی طراحی شده اند.

سلول های سرطانی معمولاً تغییراتی در ژن های خود دارند که آنها را از سلول های طبیعی متفاوت می کند. ژن ها بخشی از DNA سلول هستند که به سلول می گویند کارهای خاصی را انجام دهد. وقتی سلولی تغییرات ژنی خاصی داشته باشد، مانند یک سلول طبیعی رفتار نمی کند. به عنوان مثال، تغییرات ژنی در سلول های سرطانی ممکن است به سلول اجازه رشد و تقسیم بسیار سریع را بدهد. این نوع تغییرات چیزی است که آن را به یک سلول سرطانی تبدیل می کند.

چرا درمان هدفمند در سرطان بهترین نوع درمان است؟

یک نوع سرطان در افراد مختلف متفاوت است به عنوان مثال، سرطان کولون و سلول های سرطان سینه تغییرات ژنی متفاوتی دارند که به رشد و یا گسترش آنها کمک می کند. حتی در میان افراد مختلف مبتلا به یک نوع سرطان عمومی (مانند سرطان روده بزرگ)، سلول‌های سرطانی می‌توانند تغییرات ژنتیکی متفاوتی داشته باشند، که باعث می‌شود نوع خاص سرطان روده بزرگ یک فرد با فرد دیگر متفاوت باشد. بر همین اساس باید درمان شخصی سازی شده و هدفمند باشد.

محیطی که سرطان های مختلف در آن رشد می کنند متفاوت است محققان همچنین دریافته‌اند که محیطی که سرطان‌های مختلف در آن رشد می‌کنند همیشه یکسان نیست. به عنوان مثال، برخی از سرطان‌ها دارای انواع خاصی از پروتئین‌ها یا آنزیم‌ها هستند که پیام‌های خاصی را به سلول سرطانی می‌فرستند تا رشد کند و خود را کپی کند.

درمان هدفمند برای سرطان چگونه عمل می کند؟

دانستن این جزئیات منجر به توسعه داروهایی شده است که می توانند این پروتئین ها یا آنزیم ها را “هدف” قرار دهند و پیام های ارسالی را مسدود کنند. داروهای هدفمند می‌توانند سیگنال‌هایی را که باعث رشد سلول‌های سرطانی می‌شوند، مسدود یا خاموش کنند، یا به سلول‌های سرطانی سیگنال دهند که خودشان را از بین ببرند.

درمان هدفمند نوع مهمی از درمان سرطان است و محققان با یادگیری بیشتر در مورد تغییرات خاص در سلول های سرطانی، داروهای هدفمندتری را توسعه خواهند داد. اما تاکنون، تنها چند نوع سرطان به طور معمول با استفاده از این داروها درمان می شوند. اکثر افرادی که تحت درمان هدفمند قرار می گیرند به جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی یا هورمون درمانی نیز نیاز دارند.

چرا که درمان‌های هدفمند تنها در صورتی کار می‌کنند که سرطان هدف تغییر نکرده باشد در مقاله چرا درمان سرطان سخت است گفتیم که سلول های سرطانی با گذشت زمان با جهش تغییر پیدا می کنند با تغییر سلول های سرطانی مورد هدف، داروی هدفمند هم باید تغییر داده شود و سرطان در مقابل داروی قبلی مقاومت می کند و بسیاری از سرطان‌ها در طول زمان نسبت به داروی هدفمند مقاومت نشان می‌دهند.

بیشتر بخوانید: آیا در سرطان سینه نیاز به شیمی درمانی است یا خیر؟

درمان هدفمند چه تفاوتی با شیمی درمانی دارد؟

داروهای درمان هدفمند، مانند سایر داروهایی که برای درمان سرطان استفاده می شوند، از نظر فنی شیمی درمانی محسوب می شوند. اما داروهای درمانی هدفمند مانند  داروهای شیمی درمانی سنتی عمل نمی کنند. داروهای هدفمند به دو روش کلیدی متفاوت از شیمی درمانی عمل کنند:

این داروها به دلیل عملکرد هدفمند خود بر روی سلول های سرطانی اثر می گذارند و بیشتر سلول های سالم و طبیعی را به حال خود رها می کنند. شیمی درمانی سنتی برای اکثر سلول ها سیتوتوکسیک است ، به این معنی که می تواند علاوه بر آسیب رساندن و کشتن سلول های سرطانی، به سلول های سالم نیز آسیب برساند.

داروهای هدفمند اغلب با مسدود کردن سلول‌های سرطانی از تکثیر سلول های سرطانی جلوگیری می کنند. با این حال شیمی درمانی سنتی سلول های سرطانی را که قبلا ساخته شده اند از بین می برند.

چگونه درمان هدفمند به درمان سرطان کمک می کند؟

در اولین مرحله هدف را تشخیص می دهند و در دومین مرحله به راههای مختلف از تکثیر جلوگیری می کنند. درمان‌های هدفمند برای یافتن و حمله به نواحی یا مواد خاصی در سلول‌های سرطانی ساخته می‌شوند، یا می‌توانند انواع خاصی از پیام‌های ارسال شده در داخل یک سلول سرطانی را که به آن می‌گویند رشد کند، شناسایی و مسدود کنند.

چگونه داروهای هدفمند سلول سرطانی را تشخیص می دهند؟

برخی از مواد موجود در سلول های سرطانی که به “هدف” درمان های هدفمند تبدیل می شوند عبارتند از:

• مقدار بیش از حد یک پروتئین خاص روی یک سلول سرطانی
• پروتئینی روی یک سلول سرطانی که روی سلول های طبیعی نیست
• پروتئینی که به نوعی روی یک سلول سرطانی جهش یافته (تغییر یافته).
• ژن (DNA) تغییراتی یافته  که در یک سلول طبیعی وجود ندارد.

داروهای هدفمند چگونه سلول سرطانی را از بین می برند؟

• سیگنال های شیمیایی را که به سلول سرطانی دستور رشد و تقسیم می دهند را مسدود یا خاموش کنند
• پروتئین های درون سلول های سرطانی را تغییر دهید تا سلول ها بمیرند
• ساخت رگ های خونی جدید برای تغذیه سلول های سرطانی را متوقف کنید تا تغذیه نشوند و بمیرند.
• سیستم ایمنی خود را برای از بین بردن سلول های سرطانی تحریک می کنند
• سموم را به سلول های سرطانی می برند تا آنها را بکشند، اما نه سلول های طبیعی
• اثر داروها می تواند بر محل کار این داروها و عوارض جانبی آنها تأثیر بگذارد.

توجه به این نکته مهم است که برخی از داروهای درمان هدفمند، به عنوان مثال، آنتی بادی های مونوکلونال، به بیش از یک روش برای کنترل سلول های سرطانی عمل می کنند و همچنین ممکن است ایمونوتراپی در نظر گرفته شوند زیرا سیستم ایمنی را تقویت می کنند.

درمان هدفمند به عنوان داروی دقیق:

درمان هدفمند گاهی اوقات پزشکی دقیق یا پزشکی شخصی نامیده می شود . این به این دلیل است که آنها دقیقاً برای هدف قرار دادن تغییرات یا مواد خاصی در سلول‌های سرطانی ساخته شده‌اند و این اهداف می‌توانند حتی زمانی که افراد دارای همان نوع سرطان هستند متفاوت باشند. انواع خاصی از تومورها برای اهداف مختلف پس از بیوپسی یا جراحی آزمایش می شوند و این می تواند به یافتن موثرترین درمان کمک کند. یافتن یک هدف خاص، تطبیق بیماران با درمان را دقیق تر یا شخصی تر می کند.

بیشتر مواقع، تومور شما نیاز به آزمایش دارد تا ببینند داروی خاصی برای از بین بردن آن می توان تجویز کرد یا خیر؟

این آزمایش، آزمایش بیومارکر نام دارد. شما ممکن است برای آزمایش بیومارکر نیاز به بیوپسی داشته باشید. در بیوپسی قسمت بسیار کوچکی از تومور از بدن شما برداشته می شود وبه آزمایشگاه ارسال می شود.

برخی از داروهای هدفمند “هدفمندتر” از سایرین هستند. درمان های هدفمند به عنوان داروهای مولکولی کوچک یا بزرگ طبقه بندی می شوند .

داروهای مولکولی کوچک به اندازه کافی ریز هستند که به محض یافتن سلول سرطانی وارد آن شوند. آنها با هدف قرار دادن یک ماده خاص در داخل سلول و مسدود کردن آن کار می کنند.

داروهای مولکولی بزرگ معمولاً نمی توانند در یک سلول جا شوند. آنها با حمله و سپس تضعیف یا تخریب پروتئین ها یا آنزیم های روی سطح سلول عمل می کنند. آنها اغلب به عنوان “قفل و کلید” توصیف می شوند زیرا مولکول مانند کلیدی است که آنزیم یا پروتئین را در سطح سلول مانند یک قفل باز می کند. کلید در قفل قرار می گیرد و به دارو اجازه می دهد تا کار کند.

چگونه درمان هدفمند سرطان را از بین می برد؟

بیشتر درمان‌های هدفمند با تداخل در پروتئین‌های خاصی که به رشد و گسترش تومورها کمک می‌کنند، به درمان سرطان منجر می‌شوند. این روش‌ها به چندین طریق مختلف با سرطان مبارزه می‌کنند:

کمک به سیستم ایمنی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی

یکی از دلایل رشد سلول‌های سرطانی این است که می‌توانند از سیستم ایمنی بدن مخفی شوند. برخی از درمان‌های هدفمند این سلول‌ها را مشخص کرده و یافتن و نابود کردن آنها را برای سیستم ایمنی آسان‌تر می‌کنند. سایر درمان‌های هدفمند نیز با تقویت سیستم ایمنی، عملکرد آن را در برابر سرطان بهبود می‌بخشند.

توقف رشد سلول‌های سرطانی

سلول‌های سالم بدن معمولاً تنها زمانی تقسیم می‌شوند که سیگنال‌های مشخصی دریافت کنند. این سیگنال‌ها به پروتئین‌های سطح سلول متصل شده و به سلول‌ها می‌گویند که تقسیم شوند. اما برخی از سلول‌های سرطانی تغییراتی در پروتئین‌های سطح خود دارند که باعث می‌شود حتی بدون وجود سیگنال‌ها نیز تقسیم شوند. برخی درمان‌های هدفمند با تداخل در این پروتئین‌ها مانع تقسیم سلول‌های سرطانی می‌شوند و به کاهش رشد کنترل نشده سرطان کمک می‌کنند.

توقف سیگنال‌های تشکیل عروق خونی

تومورها برای رشد بیشتر نیاز به تشکیل رگ‌های خونی جدید دارند. در فرآیندی به نام رگ‌زایی، این رگ‌های خونی در پاسخ به سیگنال‌های تومور شکل می‌گیرند. برخی درمان‌های هدفمند به نام بازدارنده‌های آنژیوژنز با تداخل در این سیگنال‌ها، از تشکیل منبع خون جلوگیری می‌کنند. بدون منبع خون، تومورها کوچک می‌مانند یا در صورت داشتن منبع خون، این روش‌های درمانی می‌توانند باعث تخریب رگ‌های خونی و کاهش حجم تومور شوند.

تحویل مواد کشنده به سلول‌های سرطانی

برخی آنتی‌بادی‌های مونوکلونال با سموم، داروهای شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی ترکیب می‌شوند. این آنتی‌بادی‌ها به اهداف خاص در سطح سلول‌های سرطانی متصل شده و مواد کشنده را به داخل سلول‌ها منتقل می‌کنند، که در نهایت منجر به مرگ سلول‌های سرطانی می‌شود. سلول‌های سالم تحت تاثیر قرار نمی‌گیرند.

تحریک مرگ سلول‌های سرطانی

سلول‌های سالم وقتی آسیب ببینند یا دیگر نیازی به آنها نباشد، به طور منظم می‌میرند. اما سلول‌های سرطانی روش‌هایی برای جلوگیری از این روند مرگ دارند. برخی درمان‌های هدفمند می‌توانند سلول‌های سرطانی را وادار به عبور از این روند مرگ سلولی کنند.

گرسنگی کشیدن سرطان‌های نیازمند به هورمون

برخی سرطان‌ها مانند سرطان پستان و سرطان پروستات برای رشد به هورمون‌های خاصی نیاز دارند. درمان‌های هورمونی نوعی درمان هدفمند هستند که می‌توانند از ایجاد هورمون‌های خاص در بدن جلوگیری کنند یا از تأثیر هورمون‌ها بر سلول‌های شما، از جمله سلول‌های سرطانی، جلوگیری کنند.

انواع درمان هدفمند برای سرطان

بسیاری از انواع سرطان را می توان با درمان های هدفمند درمان کرد و انواع مختلفی از درمان های هدفمند وجود دارد. در اینجا چند نوع با چند نمونه از نحوه استفاده از آنها آورده شده است.

• مهارکننده‌های رگ‌زایی: این‌ها مانع از تشکیل رگ‌های خونی جدید می‌شوند که سلول‌های سرطانی را تغذیه می‌کنند. مثال: بواسیزوماب (بسیاری از سرطان های مختلف).

• آنتی‌بادی‌های مونوکلونال: آنتی‌بادی‌های مونوکلونال مولکول‌هایی هستند که به پروتئین‌های خاصی روی سطح سلول‌های سرطانی متصل می‌شوند. این اتصال می‌تواند موجب تحریک سیستم ایمنی بدن برای حمله به سلول‌های سرطانی شود یا باعث مسدود شدن سیگنال‌هایی شود که به سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند رشد کنند.

مثال‌ها: آلمتوزوماب (سرطان‌های مزمن خاص)، تراستوزوماب (سرطان‌های خاص پستان)، ستوکسیماب (سرطان‌های کولورکتال، ریه، سر و گردن). توجه: برخی از آنتی‌بادی‌های مونوکلونال به عنوان درمان هدفمند شناخته می‌شوند، زیرا هدف خاصی روی سلول سرطانی دارند که هدف آنها یافتن، اتصال و حمله به آن است. اما سایر آنتی بادی‌های مونوکلونال مانند ایمونوتراپی عمل می‌کنند ، زیرا باعث می‌شوند سیستم ایمنی بهتر پاسخ دهد تا به بدن اجازه دهد سلول‌های سرطانی را به طور مؤثرتری پیدا کرده و به آنها حمله کند.

• مهارکننده‌های تیروزین کیناز

این داروها آنزیم‌های تیروزین کیناز را که در بسیاری از سرطان‌ها فعال هستند، مسدود می‌کنند. این آنزیم‌ها در رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی نقش دارند و با مسدود شدن آن‌ها، رشد سلول‌های سرطانی متوقف می‌شود.

• مهارکننده‌های انتقال سیگنال

مهارکننده‌های انتقال سیگنال: این‌ها سیگنال‌های سلولی را مختل می‌کنند به طوری که عملکرد سلول سرطانی را تغییر می‌دهند. مثال: ایماتینیب (سرطان خون مزمن خاص).

• از برخی مهارکننده ها محافظت کنید : اینها عملکرد طبیعی سلول را مختل می کنند و سلول های سرطانی می میرند. مثال: بورتزومیب (مولتیپل میلوما)
•   نانوذرات: نانوذرات مولکول‌های بسیار کوچکی هستند که می‌توانند داروها را به طور دقیق به سلول‌های سرطانی تحویل دهند. این ذرات می‌توانند داروهای شیمی‌درمانی یا دیگر مولکول‌های فعال را در خود حمل کنند و به طور مستقیم به تومور برسانند، در حالی که از سلول‌های سالم عبور می‌کنند.

از کجا بدانم درمان هدفمند برای سرطان من مناسب است؟

مناسب بودن درمان هدفمند برای شما نیازمند بررسی‌های ژنتیکی و مولکولی بر روی تومور سرطانی شماست. پزشکان با انجام آزمایش‌های خاص می‌توانند ویژگی‌های ژنتیکی و مولکولی تومور شما را بررسی کرده و تصمیم بگیرند که آیا درمان هدفمند مناسب است یا خیر.

مزایای درمان هدفمند سرطان

درمان هدفمند سرطان به عنوان یکی از روش‌های پیشرفته و نوین در درمان این بیماری، مزایای متعددی دارد که آن را از روش‌های سنتی متمایز می‌کند. برخی از این مزایا عبارتند از:

• 1. دقت بالا در هدف‌گیری: این درمان‌ها بر اساس شناسایی و هدف قرار دادن مولکول‌ها و مسیرهای خاص در سلول‌های سرطانی عمل می‌کنند. این دقت بالا موجب می‌شود که سلول‌های سالم کمتر تحت تأثیر قرار گیرند و تنها سلول‌های سرطانی مورد حمله قرار گیرند.
• 2. کاهش عوارض جانبی: از آنجا که درمان هدفمند به طور خاص سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهد، عوارض جانبی مرتبط با درمان‌های سنتی مانند شیمی‌درمانی و پرتودرمانی کاهش می‌یابد. این موضوع به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند.
• 3. اثر بخشی بیشتر: درمان هدفمند به دلیل داشتن مکانیزم‌های دقیق‌تر و تخصصی‌تر، اغلب اثر بخشی بیشتری در نابودی سلول‌های سرطانی دارد. این می‌تواند منجر به نتایج بهتری در کنترل و حتی درمان کامل سرطان شود.
• 4. قابلیت شخصی‌سازی: با استفاده از اطلاعات ژنتیکی و مولکولی هر بیمار، می‌توان درمان‌های هدفمند را به طور خاص برای هر فرد تنظیم کرد. این رویکرد شخصی‌سازی شده، به افزایش کارایی درمان و کاهش عوارض کمک می‌کند.
• 5. پیشرفت‌های سریع در تحقیق و توسعه: حوزه درمان هدفمند به طور مداوم در حال پیشرفت است. تحقیقات و فناوری‌های جدید به توسعه داروها و روش‌های درمانی نوین کمک می‌کنند که این خود باعث بهبود مستمر در این حوزه می‌شود.
• 6. افزایش بقا و کیفیت زندگی: بهبود نتایج درمانی و کاهش عوارض جانبی، به افزایش مدت زمان بقا و بهبود کیفیت زندگی بیماران منجر می‌شود. بیماران می‌توانند زندگی عادی‌تری داشته باشند و دوران درمان را با مشکلات کمتری سپری کنند.

به طور کلی، درمان هدفمند سرطان با ارائه یک رویکرد دقیق، موثر و شخصی‌سازی شده، نویدبخش نتایج بهتری در مدیریت و درمان این بیماری پیچیده است.

سؤالات متداول

  

نتیجه گیری

درمان هدفمند سرطان یکی از پیشرفته‌ترین و مؤثرترین روش‌های درمانی است که در دهه‌های اخیر توسعه یافته است. این روش با تمرکز بر ویژگی‌های خاص سلول‌های سرطانی، به گونه‌ای طراحی شده که تأثیر بیشتری بر نابودی تومورهای بدخیم داشته باشد و در عین حال عوارض جانبی کمتری برای بیمار ایجاد کند.