تست FISH در سرطان ریه چه نقشی دارد؟

تست FISH (آزمایش فیش) یکی از روش‌های پیشرفته و مؤثر در تشخیص سرطان ریه است که به شناسایی جهش‌های ژنتیکی خاص در سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. این تست به پزشکان امکان می‌دهد تا تغییرات کروموزومی که در بروز و پیشرفت سرطان نقش دارند را شناسایی کرده و تصمیمات درمانی دقیق‌تری بگیرند. با شناسایی جهش‌های خاص، می‌توان داروهای مناسب فرد را تجویز کرد، بنابراین، تست FISH ابزار مهمی در مدیریت سرطان ریه به شمار می‌آید. در این مقاله، به بررسی تست FISH در سرطان ریه، اهمیت آن، نحوه عملکرد آن و نقش آن در تشخیص سرطان ریه خواهیم پرداخت.

تست FISH چیست؟

تست FISH (تست فیش) یک روش آزمایشگاهی است که برای شناسایی تغییرات ژنتیکی درون سلول‌ها استفاده می‌شود. در این تست، از پروب‌های فلورسانس (ماده‌هایی که نور فلورسانس تولید می‌کنند) برای شناسایی توالی‌های خاص ژنی یا تغییرات کروموزومی در سلول‌ها استفاده می‌شود.

آزمایش FISH (Fluorescence In Situ Hybridization) یک تکنیک مولکولی است که برای شناسایی و تعیین محل توالی‌های خاص DNA یا RNA در سلول‌ها و بافت‌ها به کار می‌رود. این روش به وسیله استفاده از پروب‌های فلورسانس که به توالی‌های هدف متصل می‌شوند، امکان مشاهده و شناسایی دقیق توالی‌های ژنتیکی را فراهم می‌آورد.

تست FISH بیشتر برای شناسایی تغییرات ژنتیکی مانند حذف‌ها، افزوده‌ها، و بازآرایی‌های کروموزومی در تشخیص بیماری‌هایی مثل سرطان، اختلالات ژنتیکی و ناهنجاری‌های کروموزومی استفاده می‌شود. مقاله تست سرطان ارثی را بخوانید.

نحوه انجام تست FISH

تست FISH (فلورسانس در محل هیبریداسیون) یک روش آزمایشگاهی است که برای شناسایی تغییرات ژنتیکی درون سلول‌ها استفاده می‌شود. در این تست، از پروب‌های فلورسانس (ماده‌هایی که نور فلورسانس تولید می‌کنند) برای شناسایی توالی‌های خاص ژنی یا تغییرات کروموزومی در سلول‌ها استفاده می‌کنند و این آزمایش در آزمایشگاه ژنتیک سرطان انجام می شود.

1. گرفتن نمونه: ابتدا یک نمونه از تومور یا بافت بیمار گرفته می‌شود.
2. استفاده از پروب‌های فلورسانس: پروب‌های خاصی که به تغییرات ژنتیکی یا نواحی خاص ژنوم متصل می‌شوند، به نمونه اضافه می‌شوند. این پروب‌ها مانند برچسب‌هایی عمل می‌کنند که به مکان‌های خاص روی کروموزوم‌ها متصل می‌شوند.
3. نور فلورسانس: پس از اضافه کردن پروب‌ها، نمونه تحت نور خاصی قرار می‌گیرد. پروب‌ها نور فلورسانس ساطع می‌کنند که این نور توسط میکروسکوپ خاصی مشاهده می‌شود.
4. مشاهده و تحلیل: با بررسی نور فلورسانس، می‌توان مشاهده کرد که آیا در کروموزوم‌ها تغییرات ژنتیکی مانند جابجایی یا افزایش تعداد ژن‌ها وجود دارد یا نه.

این تست به پزشکان کمک می‌کند تا بفهمند که آیا تغییرات خاصی در ژن‌ها یا کروموزوم‌ها وجود دارد که می‌تواند به درمان‌های هدفمند کمک کند. با انجام این تست می توان تعیین کرد کدام دارو اثر بخشی بیشتری دارد.

اگر تست FISH جهش ژنی را نشان ندهد

اگر تست FISH جهش‌های ژنی قابل توجهی پیدا نکند، ممکن است نشان‌دهنده این باشد که سرطان به درمان‌های هدفمند پاسخ نخواهد داد. در چنین مواردی، پزشکان ممکن است به دنبال گزینه‌های درمانی دیگری مانند شیمی‌درمانی، ایمنی‌درمانی یا آزمایش‌های بالینی باشند. مقاله سرطان های خانوادگی را بخوانید.

آزمایشگاهی که تست فیش(آزمایش ماهی) انجام می دهد؟

آزمایشگاه شایاژن که تحت مدیریت دکتر ساناز طبرستانی، فوق تخصص ژنتیک سرطان، فعالیت می‌کند، یکی از مراکز معتبر برای انجام تست‌های ژنتیکی و تخصصی از جمله تست FISH (آزمایش ماهی) است. این آزمایشگاه به دلیل تخصص و تجربه بالای تیم پزشکی خود، قادر است خدمات مشاوره‌ای و آزمایشات دقیق را برای تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف، به ویژه در زمینه سرطان و اختلالات ژنتیکی، ارائه دهد.

برای دریافت مشاوره و انجام تست FISH یا سایر آزمایش‌های ژنتیکی در یکی از بهترین آزمایشگاه های ژنتیک سرطان، می‌توانید با شماره‌های آزمایشگاه شایاژن ۰۲۱۸۸۶۴۸۹۱۵ – ۰۲۱۸۸۶۴۷۵۴۸ – ۰۹۳۰۸۱۹۰۶۲۸ تماس بگیرید و وقت ویزیت خود را تعیین کنید. این آزمایش به شما کمک می‌کند تا اطلاعات دقیقی از وضعیت ژنتیکی و تغییرات سلولی خود به دست آورید.

نقش تست FISH در سرطان ریه

تست فیش در سرطان ریه نقش مهمی در تشخیص و درمان بیماری دارد. این تست به کمک شناسایی تغییرات ژنتیکی در سلول‌های سرطانی، به پزشکان کمک می‌کند تا درمان‌های دقیق‌تری برای بیمار انتخاب کنند. در اینجا نحوه نقش تست FISH در سرطان ریه به زبان ساده توضیح داده شده است:

1. شناسایی جهش‌های ژنی: در سرطان ریه، برخی ژن‌ها ممکن است دچار تغییرات (جهش) شوند که باعث رشد غیرقابل کنترل سلول‌های سرطانی می‌شود. تست FISH می‌تواند این تغییرات ژنتیکی را شناسایی کند. به عنوان مثال، جهش‌هایی در ژن‌های EGFR، ALK و ROS1 که ممکن است در سرطان ریه وجود داشته باشند.
2. راهنمای درمان: زمانی که آزمایش FISH یک تغییر ژنتیکی خاص را پیدا می‌کند، می‌تواند به پزشک کمک کند تا درمان‌های هدفمند و دقیق‌تر را برای بیمار انتخاب کند. برای مثال، اگر جهش‌هایی در ژن EGFR وجود داشته باشد، ممکن است داروهای خاصی که بر اساس این جهش عمل می‌کنند، برای بیمار تجویز شوند.
3. افزایش احتمال موفقیت درمان: با استفاده از آزمایش فیش، پزشکان می‌توانند درمان‌هایی را انتخاب کنند که احتمال موفقیت بیشتری دارند. درمان‌های هدفمند می‌توانند به طور خاص به سلول‌های سرطانی حمله کنند و عوارض کمتری داشته باشند.
4. پیش‌بینی پاسخ به درمان: تست فیش می‌تواند به پیش‌بینی این که آیا سرطان به درمان‌های خاص پاسخ می‌دهد یا خیر، کمک کند. این امر به پزشک این امکان را می‌دهد که برنامه درمانی مؤثرتری تنظیم کند.

بیشتر بخوانید: سرطان ریه ارثی

در مجموع، تست FISH در سرطان ریه به شناسایی دقیق‌تر نوع سرطان و انتخاب درمان مناسب‌تر کمک می‌کند، که می‌تواند نتایج بهتری برای بیمار به همراه داشته باشد.

آمادگی های لازم قبل از انجام تست فیش؟

برای انجام تست FISH (Fluorescence In Situ Hybridization)، که یک آزمایش دقیق و حساس برای شناسایی تغییرات ژنتیکی در DNA یا RNA است، چندین آمادگی و ملاحظات لازم وجود دارد که باید قبل از انجام آزمایش رعایت شود. این آمادگی‌ها بسته به نوع نمونه (خون، بافت، یا دیگر نمونه‌ها) و شرایط بیمار ممکن است متفاوت باشد، اما به طور کلی موارد زیر مهم هستند:

1. مشاوره با پزشک: قبل از انجام آزمایش، مشاوره با پزشک یا متخصص ژنتیک ضروری است. پزشک می‌تواند شما را در مورد نیاز به انجام تست و اهداف آن راهنمایی کند و اطلاعات ضروری را در اختیار شما قرار دهد.
2. آمادگی برای نمونه‌گیری:
   • اگر آزمایش به‌منظور تشخیص مشکلات ژنتیکی یا سرطان انجام می‌شود، نمونه معمولاً از بافت یا خون گرفته می‌شود.
   • برای نمونه‌گیری از خون، نیازی به آمادگی خاصی ندارید، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به ناشتا بودن یا پرهیز از مصرف برخی داروها داشته باشید. برای نمونه‌گیری از بافت‌ها (مثل نمونه‌برداری از تومور)، ممکن است نیاز به آمادگی خاصی باشد که پزشک آن را توضیح خواهد داد.
3. پرهیز از مصرف داروها: برخی داروها ممکن است بر نتایج تست FISH تأثیر بگذارند، بنابراین بهتر است قبل از آزمایش با پزشک خود در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید مشورت کنید. پزشک شما ممکن است از شما بخواهد برخی داروها را موقتا متوقف کنید.
4. اطلاع از سوابق پزشکی: پزشک باید از تاریخچه پزشکی شما و هر گونه بیماری یا درمان قبلی آگاه باشد تا بتواند تشخیص دقیق‌تری از وضعیت شما داشته باشد. در صورتی که سابقه سرطان یا اختلالات ژنتیکی در خانواده دارید، این اطلاعات به ویژه حائز اهمیت است.
5. آمادگی روانی: تست‌های ژنتیکی مثل FISH ممکن است نتیجه‌هایی حساس و مهمی داشته باشند که تأثیرات زیادی بر برنامه‌ریزی درمانی شما بگذارند. بنابراین آماده‌سازی روانی و درک اینکه نتایج ممکن است به تصمیمات پزشکی منجر شود، مهم است.

پس از انجام آزمایش، نتایج معمولاً توسط پزشک متخصص تحلیل و تفسیر می‌شوند و شما می‌توانید در جلسات مشاوره‌ای در مورد این نتایج و برنامه درمانی بعدی خود مشاوره دریافت کنید.

تفاوت بین تست FISH و دیگر تکنیک ها مانند PCR یا NGS

تست‌های ژنتیکی مختلفی برای بررسی تغییرات ژنتیکی در سرطان ریه وجود دارند. در اینجا تفاوت‌های اصلی بین تست FISH، PCR و NGS را به زبان ساده توضیح می‌دهیم:

1. تست FISH (فلورسانس در محل هیبریداسیون):

• چطور کار می‌کند: این تست از پروب‌های فلورسانس استفاده می‌کند که به بخش‌های خاصی از DNA متصل می‌شوند. وقتی پروب به این بخش‌ها متصل شد، نور فلورسانس ساطع می‌کند که توسط میکروسکوپ مشاهده می‌شود. این تست به‌طور خاص برای شناسایی تغییرات کروموزومی مانند جهش‌ها یا جابجایی‌ها در DNA استفاده می‌شود.
• مزیت‌ها: آزمایش FISH معمولاً سریع است و برای شناسایی تغییرات خاص مانند جهش‌های ژنی خاص (مثلاً ALK، EGFR) بسیار مفید است.
• محدودیت‌ها: فقط به جستجوی تغییرات خاص محدود است و نمی‌تواند همه تغییرات ژنتیکی را شناسایی کند.

2. PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز):

• چطور کار می‌کند: این روش به‌طور خاص برای شناسایی تغییرات ژنتیکی در یک ناحیه خاص از DNA استفاده می‌شود. PCR می‌تواند مقادیر زیادی از DNA خاص را تکثیر کند تا تغییرات ژنتیکی را در سطح مولکولی پیدا کند.
• مزیت‌ها: PCR بسیار دقیق است و می‌تواند تغییرات کوچک در ژن‌ها را شناسایی کند.
• محدودیت‌ها: این تست فقط می‌تواند تغییرات خاصی را شناسایی کند که قبلاً برای آن‌ها آزمایش‌های مشخصی انجام شده باشد. به عبارت دیگر، اگر پزشک بداند که به دنبال جهش خاصی می‌گردد، PCR مفید است، اما برای پیدا کردن تغییرات جدید یا ناشناخته کارایی کمتری دارد.

3. NGS (توالی‌یابی نسل بعدی):

• چطور کار می‌کند: این روش پیشرفته‌تر از PCR و FISH است و می‌تواند تمام DNA موجود در یک نمونه را توالی‌یابی کند. با استفاده از NGS می‌توان بسیاری از جهش‌ها و تغییرات ژنتیکی را در بسیاری از ژن‌ها یا حتی در تمام ژنوم شناسایی کرد.
• مزیت‌ها: NGS بسیار جامع است و می‌تواند طیف وسیعی از تغییرات ژنتیکی را شناسایی کند. برای بیمارانی که نیاز به بررسی دقیق‌تر دارند، این روش بسیار مفید است.
• محدودیت‌ها: این تست زمان‌برتر است و نیاز به تجهیزات پیشرفته دارد. همچنین هزینه آن معمولاً بیشتر از FISH و PCR است.

خلاصه تفاوت‌ها:

• FISH به‌طور خاص برای شناسایی تغییرات کروموزومی و جهش‌های خاص استفاده می‌شود.
• PCR برای شناسایی تغییرات دقیق در یک ناحیه خاص از DNA است.
• NGS بررسی جامع‌تری از تمام ژن‌ها ارائه می‌دهد و می‌تواند انواع مختلفی از تغییرات ژنتیکی را شناسایی کند.

هر یک از این تست‌ها در موقعیت‌های مختلف کاربرد دارند و بسته به نیاز پزشک و نوع سرطان، ممکن است یکی از این روش‌ها انتخاب شود.

آیا تست FISH برای تمام بیماران مبتلا به سرطان ریه انجام می‌شود؟

نه، تست FISH(تست فیش) برای تمام بیماران مبتلا به سرطان ریه انجام نمی‌شود. این تست معمولاً زمانی انجام می‌شود که پزشک بخواهد تغییرات ژنتیکی خاصی را در سلول‌های سرطانی شناسایی کند تا بتواند درمان مناسب‌تری را انتخاب کند. به‌ویژه در سرطان ریه غیر کوچک سلولی (NSCLC)، اگر پزشک مشکوک باشد که جهش‌های خاصی در ژن‌ها وجود دارد (مثل EGFR یا ALK)، آزمایش فیش می‌تواند مفید باشد.

خطرات تست FISH

تست فیش خود فرآیند بی‌خطر است. تنها خطر ممکن مربوط به بیوپسی است که برای به‌دست آوردن نمونه بافت برای آزمایش انجام می‌شود. خطرات بیوپسی ممکن است شامل خونریزی، عفونت یا ناراحتی در محل بیوپسی باشد، اما این خطرات به‌طور کلی کم بوده و مزایای تست بیشتر است.

سوالات متداول در مورد تست FISH در سرطان ریه

نتیجه‌گیری

تست FISH (تست فیش) با شناسایی جهش‌های ژنتیکی نقش مهمی در تشخیص و درمان سرطان ریه ایفا می‌کند. با پیشرفت‌های مستمر در درمان‌های هدفمند، این تست ابزار ضروری در مبارزه با سرطان ریه است و به پزشکان کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند و بهترین درمان‌های ممکن را به بیماران ارائه دهند.