این تصور که سرطان خون ارثی است، کاملا اشتباه است! برخی از افراد ویژگی‌های ژنتیکی ای را به ارث می برند که خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش می دهد، اما این اتفاق بدان معنا نیست که اگر کسی در خانواده به سرطان خون مبتلاست، بقیه افراد حتما به این بیماری مبتلا می‌شوند.
عوامل محیطی و نحوه سبک زندگی می توانند ژن های نهفته این بیماری را در بدن بیدار کنند؛ اما هیچ منبع علمی ای درباره اینکه سرطان خون ارثی است، وجود ندارد. در صورتیکه خودتان به این بیماری مبتلا هستید و نگران نزدیکان درجه یک خود هستید یا یکی از اطرافیان شما به این بیماری مبتلاست و نسبت به ابتلای خودتان به این بیماری نگران هستید، توصیه می شود مطالب زیر را به دقت مطالعه کنید تا پاسخ سوال های تان را پیدا کنید.
آیا سرطان خون ارثی است؟
محققان دریافتند که سرطان خون ممکن است در یک خانواده به دلیل جهش های ژنی ارثی ایجاد شود؛ سپس افراد این ویژگی های ژنتیکی ای را به ارث می برند. در این حالت خطر ابتلا به سرطان خون در این افراد افزایش می یابد؛ اما این به معنای ابتلای حتمی به این بیماری نیست.
بطور کلی سرطان خون ارثی نیست؛ اما می تواند ژنتیکی باشد. سرطان خون ژنتیکی اغلب در افراد مبتلا به اختلالات ارثی زیر رخ می دهد:
سندرم داون، سندروم بلوم، نوروفیبروماتوز و آتاکسی تلانژکتازی.
در ادامه ابتدا تفاوت بیماری ژنتیکی و ارثی را توضیح داده ایم، سپس عوامل موثر بر افزایش احتمال ابتلا به این بیماری را گفته ایم.
بیشتر بخوانید: چه تست هایی جهت تشخیص داشتن سرطان ارثی و ژن ها آن مناسب است؟
تفاوت بین یک بیماری ژنتیکی و یک بیماری ارثی
تفاوت اصلی بین دو اصطلاح بیماری ژنتیکی و بیماری ارثی در این حقیقت نهفته است که بیماری های ارثی قابل انتقال از نسلی به نسل دیگر هستند؛ در حالی که یک بیماری ژنتیکی می تواند ارثی باشد یا نباشد، اما همیشه یک تغییر جهشی در ژنوم وجود خواهد داشت.
بیماری ژنتیکی
از آنجایی که ژن ها از والدین به فرزند منتقل می شوند، هرگونه تغییر در DNA درون یک ژن نیز منتقل می شود. تغییرات DNA نیز ممکن است خود به خود اتفاق بیفتد و برای اولین بار در فرزند ظاهر شود. به بیان دیگر این تغییرات ژنتیکی در بدن مادر و پدر فرزند وجود ندارد.
اختلال ژنتیکی بیماری ناشی از تغییرات یا جهش در توالی DNA فرد است. اختلالات ژنتیکی را می توان به سه دسته تقسیم کرد:
- اختلالات تک ژنی
- کروموزومی
- پیچیده چند عاملی
بیماری ارثی
بیماری های ارثی، که به‌عنوان بیماری‌های ارثی یا اختلالات ژنتیکی نیز شناخته می‌شوند، به عنوان مجموعه ای از بیماری های ژنتیکی که در اثر تغییرات در ماده ژنتیکی فرد (DNA) ایجاد می شوند، تعریف و دسته بندی می شوند. این بیماری ها که در اثر جهش ژنی اتفاق می افتند، از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند یا به عبارت دیگر، از والدین به فرزندانشان به ارث می رسند.
معمولا بیماری ها به دلیل جهش های اکتسابی در یک ژن یا گروهی از ژن ها ایجاد می شوند. بیماری ای مثل سرطان خون ارثی نیستند اما می توانند به صورت تصادفی یا به دلیل قرار گرفتن در معرض محیطی (مانند دود سیگار) خودشان را نشان می دهند.
عوامل خطرساز ژنتیکی و محیطی برای سرطان خون
جامعه علمی هنوز در حال مطالعه است که دقیقاً چه چیزی باعث سرطان خون می شود و همچنین چه چیزی ممکن است احتمال ابتلا به این نوع سرطان را افزایش دهد. با این حال، تحقیقات انجام شده نشان می دهد قرار گرفتن در معرض سطوح بالای پرتوهای یونیزان خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان خون را در بزرگسالان و کودکان افزایش می دهد. پرتوهای یونیزان در پرتوهای فرابنفش (UV)، اشعه ایکس، انرژی هسته ای و رادون وجود دارد.
محققان بر این باورند که تشعشعات یونیزه کننده می تواند به DNA سلول آسیب برساند و منجر به رشد سلول های سرطان خون می شود. همچنین در خانواده هایی که فردی به سرطان خون مبتلاست و سابقه لوسمی را دارند، احتمال اینکه بقیه خانواده هم دچار این بیماری شوند، وجود دارد.
بیشتر بخوانید: مشاوره ژنتیک سرطان چه زمانی لازم است؟
دیگر عوامل خطر محیطی در ابتلا به سرطان خون
علاوه بر قرار گرفتن بیش از حد در معرض پرتوهای یونیزان، عوامل دیگر نیز خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش می دهد. عواملی چون:
قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی
- مصرف داروهای خاص و درمان بیماری های خود ایمنی
- پتروشیمی ها (مانند بنزن)
- دود تنباکو و سیگار
- رنگ مو
توجه داشته باشید که قرار گرفتن مادر در معرض آفت کش ها و سایر مواد شیمیایی در دوران بارداری ممکن است شانس ابتلای فرزندش به لوسمی لنفوسیتی حاد را افزایش دهد. قرار گرفتن در معرض این مواد شیمیایی در دوران کودکی نیز می تواند خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش دهد.
اختلالات خون
سرطان خون نوعی سرطان است که در خون و مغز استخوان یافت می شود و در اثر تولید سریع گلبول های سفید غیر طبیعی ایجاد می شود. این گلبول های سفید غیر طبیعی، قادر به مبارزه با عفونت نیستند و توانایی مغز استخوان برای تولید گلبول های قرمز و پلاکت‌ها را مختل می کنند. برخی اختلالات خونی که گلبول های قرمز را تحت تاثیر قرار می دهند عبارتند از: پلی سیتمی ورا، کم خونی و سندرم میلودیسپلاستیک.
سابقه خانوادگی
اگر در خانواده افرادی هستند که به سرطان خون مبتلا هستند یا قبلا بوده اند، این امکان وجود دارد که باقی افراد خانواده نیز به سرطان مبتلا شوند.
بیشتر بخوانید: چه سرطان هایی ارثی هستند؟
عفونت های کشنده
عفونت های ساده در ابتلای افراد به لوسمی نقشی ندارند؛ اما بیماران مبتلا به عفونت سلول های لنفوسیت T شکل یا افراد مبتلا به ویروس های نوع 1 در معرض ابتلا به سرطان خون قرار دارند.
جنسیت
خطر ابتلا به سرطان خون در مردان بیشتر از زنان است.
سن
هر چقدر که سن افراد افزایش می یابد، احتمال اینکه به سرطان خون مبتلا شوند، بیشتر می شود.
سخن پایانی
سرطان خون ارثی نیست. ممکن است در خانواده شما، فردی به سرطان خون مبتلا شده باشد و شما برخی از ویژگی‌های ژنتیکی سرطان خون را به ارث برده باشید. در این حالت خطر ابتلا به سرطان خون در شما افزایش می‌یابد، اما این بدان معنا نیست که حتما به این بیماری مبتلا می‌شوند.
قرار گرفتن در عوامل محیطی چون زندگی در محیط آلوده، سبک زندگی ناسالم، اختلالات ارثی، سن و…. در ابتلا به سرطان خون تاثیر بسزایی دارند.
