درمان هدفمند سرطان پروستات

در درمان هدفمند سرطان پروستات، داروها به قسمت‌های خاصی از سلول‌های سرطانی پروستات که آن‌ها را از سلول‌های طبیعی متمایز می‌کند، حمله می‌کنند. این روش با شیمی‌درمانی و هورمون‌درمانی متفاوت است. در این مقاله درمان هدفمند سرطان پروستات از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.

درمان هدفمند سرطان پروستات چگونه است؟

در درمان هدفمند سرطان پروستات داروها یا مواد دیگر به طور خاص به سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند و تا حد امکان به سلول‌های سالم آسیب نمی‌زنند. این روش‌ها برای بهبود اثربخشی درمان و کاهش عوارض جانبی طراحی شده‌اند. بیایید این مفهوم را به زبان ساده‌تر توضیح دهیم:

1. تشخیص سلول‌های سرطانی: سلول‌های سرطانی در سرطان پروستات ارثی معمولاً ویژگی‌ها یا نشانگرهای خاصی دارند که آن‌ها را از سلول‌های سالم متمایز می‌کند. درمان هدفمند از این تفاوت‌ها برای شناسایی و هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند.

2. استفاده از داروهای هدفمند: داروهای هدفمند به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به این نشانگرهای خاص حمله کنند. به عنوان مثال، برخی داروها می‌توانند به پروتئین‌های خاصی که روی سطح سلول‌های سرطانی هستند، متصل شوند و رشد آن‌ها را متوقف کنند.

3. کمترین آسیب به سلول‌های سالم: برخلاف شیمی‌درمانی سنتی که همه سلول‌های در حال تقسیم را تحت تاثیر قرار می‌دهد، درمان هدفمند تنها سلول‌های سرطانی را مورد هدف قرار می‌دهد. این موضوع به معنای عوارض جانبی کمتر و کیفیت زندگی بهتر برای بیمار است.

انواع مختلف درمان هدفمند سرطان پروستات:

•     – مهارکننده‌های گیرنده‌های هورمونی: برخی سرطان‌های پروستات به هورمون‌های مردانه مانند تستوسترون وابسته هستند. داروهایی مانند انزالوتامید و آبیراترون می‌توانند این هورمون‌ها را مهار کنند.
•     – داروهای مهارکننده آنژیوژنز: این داروها از تشکیل رگ‌های خونی جدید که تومور برای رشد به آن‌ها نیاز دارد، جلوگیری می‌کنند.
•     – داروهای مهارکننده سیگنالینگ: این داروها مسیرهای سیگنالینگ داخل سلولی که برای رشد و تقسیم سلول‌های سرطانی حیاتی هستند را مسدود می‌کنند.

مهارکننده‌های PARP در درمان هدفمند سرطان پروستات

مهارکننده‌های PARP داروهایی هستند که پروتئین‌های PARP را مسدود می‌کنند. این پروتئین‌ها به طور معمول به ترمیم DNA آسیب‌دیده در سلول‌ها کمک می‌کنند. پروتئین‌های دیگری مانند BRCA1 و BRCA2 نیز به روش‌های مختلفی در ترمیم DNA نقش دارند. جهش در ژن‌های کدکننده این پروتئین‌های ترمیم DNA می‌تواند باعث شود که آن‌ها به درستی کار نکنند.

زمانی که مهارکننده‌های PARP پروتئین‌های PARP را مسدود می‌کنند، سلول‌های سرطانی با ژن‌های ترمیم DNA غیرطبیعی (مانند جهش‌های BRCA1 یا BRCA2) نمی‌توانند DNA آسیب‌دیده خود را ترمیم کنند. این موضوع اغلب منجر به مرگ این سلول‌ها می‌شود.

این داروها تنها در صورتی مؤثر هستند که سلول‌های سرطانی تغییراتی در ژن‌های ترمیم DNA داشته باشند. پزشکان معمولاً خون یا سلول‌های سرطانی شما را برای تأیید وجود این تغییرات ژنی آزمایش می‌کنند قبل از اینکه درمان با مهارکننده PARP را آغاز کنند.

مهارکننده‌های PARP به صورت خوراکی و به شکل قرص یا کپسول، معمولاً یک یا دو بار در روز مصرف می‌شوند و اغلب با هورمون‌درمانی مانند آگونیست‌های LHRH یا پس از اورکیکتومی همراه می‌شوند.

انواع مهارکننده‌های PARP در درمان سرطان پروستات :

• روکاپاریب (Rubraca): برای سرطان پروستات مقاوم به اخته‌سازی که بعد از شیمی‌درمانی و هورمون‌درمانی پیشرفت کرده و سلول‌های سرطانی دارای تغییرات ژن BRCA هستند، استفاده می‌شود.
• اولاپاریب (Lynparza): برای mCRPC به همراه آبیراترون و یک داروی استروئیدی مانند پردنیزون، یا به تنهایی پس از هورمون‌درمانی، اگر سلول‌های سرطانی دارای تغییرات ژن‌های BRCA یا سایر ژن‌های HRR باشند.
• تالازوپاریب (Talzenna): با انزالوتامید برای mCRPC اگر سلول‌های سرطانی دارای جهش ژن HRR باشند، استفاده می‌شود.
• نیراپاریب به همراه آبیراترون (Akeega): با پردنیزون برای mCRPC اگر سلول‌های سرطانی دارای تغییرات ژن BRCA باشند، استفاده می‌شود.
• ژن‌های HRR شامل:
• BRCA1، BRCA2، ATM، ATR، BARD1، BRIP1، CDK12، CHEK1، CHEK2، FANCA، FANCL، MLH1، MRE11A، NBN، PALB2، RAD51B، RAD51C، RAD51D، و RAD54L هستند.

عوارض جانبی مهارکننده های PARP در درمان هدفمند سرطان پروستات

برخی از شایع‌ترین عوارض جانبی این داروها می‌تواند شامل تهوع، استفراغ، اسهال، خستگی، از دست دادن اشتها، کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون (کم خونی)، یبوست، بثورات پوستی، آزمایش خون غیرطبیعی کبد، کاهش تعداد پلاکت خون، سرفه و تنگی نفس. سایر عوارض جانبی نیز ممکن است.

به ندرت، برخی از افراد تحت درمان با این داروها ممکن است بعداً به سرطان خون مانند سندرم میلودیسپلاستیک یا لوسمی میلوئید حاد مبتلا شوند.

برخی از مردانی که اولاپاریب مصرف می کنند ممکن است  دچار لخته در ریه ها یا پاها شوند.

نتیجه‌گیری

درمان هدفمند سرطان پروستات یک روش پیشرفته و موثر است که با تمرکز بر ویژگی‌های خاص سلول‌های سرطانی، به آن‌ها حمله می‌کند و سلول‌های سالم را تا حد ممکن دست‌نخورده می‌گذارد. این روش نسبت به شیمی‌درمانی و هورمون‌درمانی عوارض جانبی کمتری دارد و می‌تواند در مواردی که این درمان‌های سنتی مؤثر نیستند، نتایج بهتری ارائه دهد. مهارکننده‌های PARP، به‌ویژه برای بیماران با جهش‌های BRCA1 و BRCA2 مفید هستند، زیرا با جلوگیری از ترمیم DNA آسیب‌دیده در سلول‌های سرطانی، منجر به مرگ این سلول‌ها می‌شوند. با انجام آزمایش‌های ژنتیکی پیش از شروع درمان، پزشکان می‌توانند از اثربخشی این داروها اطمینان حاصل کنند، و این رویکرد می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک شایانی کند.