سرطان ارثی چیست؟ لیست سرطان های ارثی؟

سرطان‌های ارثی به دلیل جهش‌های ژنتیکی از والدین به فرزندان منتقل می‌شوند و می‌توانند ریسک ابتلا به انواع خاصی از سرطان‌ها را افزایش دهند. آگاهی از این سرطان‌ها به افراد کمک می‌کند تا با انجام آزمایش‌های ژنتیکی لازم، از وضعیت ژنتیکی خود آگاه شوند و تصمیمات پیشگیرانه یا درمانی به موقع بگیرند.

برای ویزیت و مشاوره با دکتر ساناز طبرستانی فوق تخصص ژنتیک سرطان با شماره های زیر تماس بگیرید. شما می توانید برای مشاوره ژنتیک سرطان در تهران!! به دکتر ساناز طبرستانی مراجعه کنید.

سرطان ارثی چیست؟

سرطان ارثی به نوعی از سرطان گفته می‌شود که به دلیل تغییرات ژنتیکی و وراثتی در خانواده‌ها ایجاد می‌شود. این نوع سرطان معمولاً ناشی از جهش‌های ژنتیکی است که از والدین به فرزندان منتقل می‌شود و می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان را در نسل‌های بعدی افزایش دهد.

در برخی موارد، افرادی که در خانواده‌هایشان سابقه سرطان دارند، ممکن است به دلیل وجود جهش‌های خاص در ژن‌هایشان، ریسک بالاتری برای ابتلا به انواع خاصی از سرطان داشته باشند. از جمله سرطان‌هایی که ممکن است به صورت ارثی منتقل شوند می‌توان به سرطان سینه، سرطان تخمدان، سرطان روده بزرگ و برخی از انواع دیگر اشاره کرد.

تشخیص سرطان ارثی معمولاً از طریق مشاوره ژنتیکی و آزمایشات ژنتیکی امکان‌پذیر است. این نوع سرطان‌ها می‌توانند نیاز به مراقبت‌های پیشگیرانه و درمان‌های خاصی داشته باشند که بر اساس اطلاعات ژنتیکی فرد طراحی می‌شود.

در صورتی که والدین مبتلا به سرطان هستند، به فرزندان توصیه اکید می شود که آزمایش های سرطان های ارثی را انجام دهند تا در صورت مثبت بودن نتیجه آزمایش سرطان  با رعایت مواردی، احتمال ابتلا به بیماری را به حداقل برسانید.

لیست سرطان های ارثی

سرطان‌های ارثی شامل انواع مختلفی از سرطان‌هاست که در برخی خانواده‌ها به‌طور مکرر مشاهده می‌شوند. مهم‌ترین سرطان‌های ارثی که به‌طور معمول به دلیل جهش‌های ژنتیکی خاص انتقال می‌یابند عبارتند از:

1. سرطان سینه (معمولاً به دلیل جهش‌های ژن‌های BRCA1 و BRCA2)
2. سرطان تخمدان (که ارتباط نزدیکی با جهش‌های BRCA1 و BRCA2 دارد)
3. سرطان روده بزرگ (که می‌تواند به دلیل جهش‌های ژن‌های APC یا MMR باشد)
4. سرطان پروستات (که ممکن است با جهش‌های ژن BRCA1 و BRCA2 یا ژن‌های دیگر مرتبط باشد)
5. سرطان رحم (که می‌تواند به‌ویژه با جهش‌های در ژن‌های مرتبط با سندرم لینچ باشد)
6. سرطان معده (که در برخی خانواده‌ها به‌دلیل جهش‌های خاص ژنتیکی رخ می‌دهد)
7. سرطان کلیه (که می‌تواند با جهش‌های ژنتیکی مانند VHL مرتبط باشد)

وجود جهش‌های ژنتیکی در این سرطان‌ها باعث می‌شود که فرد بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این سرطان‌ها قرار گیرد. این اطلاعات می‌تواند به‌ویژه برای افرادی که در خانواده‌هایشان سابقه سرطان وجود دارد، اهمیت زیادی داشته باشد.

تاثیر ژنتیک بر سرطان های ارثی

ژنتیک نقش مهمی در بروز سرطان‌های ارثی دارد. در این نوع سرطان‌ها، جهش‌های ژنتیکی خاص از طریق والدین به فرزندان منتقل می‌شود و می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان‌های خاص را افزایش دهد. این جهش‌ها معمولاً در ژن‌هایی رخ می‌دهند که مسئول کنترل رشد سلولی، ترمیم DNA و جلوگیری از تقسیم سلولی غیرطبیعی هستند.

افرادی که این جهش‌های ژنتیکی را به ارث می‌برند، در معرض ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان‌هایی مانند سرطان سینه، تخمدان، روده بزرگ و پروستات قرار دارند. این جهش‌ها به‌طور معمول از طریق یک یا هر دو والد منتقل می‌شوند و می‌توانند تا ۵۰٪ احتمال انتقال به نسل بعدی را داشته باشند.

با شناسایی این جهش‌ها از طریق تست‌های ژنتیکی، افراد می‌توانند اقدامات پیشگیرانه، غربالگری زودهنگام یا حتی درمان‌های هدفمند را برای کاهش ریسک ابتلا به سرطان انجام دهند.

ژنتیک و سرطان سینه

تقریبا 5 تا 10 درصد از سرطان های پستان، سرطان های ارثی هستند. در این حالت ژن های معینی به صورت موروثی در بدن افراد وجود دارد. زنان و مردانی یکی از اعضای خواده آنها ( خواهر، مادر، دختر، پدر، برادر) به سرطان سینه مبتلا شده باشند، 2 برابر دیگران در معرض سرطان سینه قرار دارد.

ژنتیک و سرطان روده

بیشتر افرادی که مبتلا به سرطان روده می شوند، سابقه خانوادگی نداشته و حداقل یکی از اعضای فامیل به این بیماری مبتلا شده است. در افرادی که یکی از اعضای فامیل یا خانواده به سرطان مبتلا شده، ریسک ابتلا به این بیماری بیشتر است.

ژنتیک و سرطان پروستات

سرطان پروستات هم یک نوع سرطان ارثی است و به دلیل جهش های ژنتیکی موروثی ایجاد می شود. در صورتی که پدر یا برادر شما زیر 50 سال داشته و به این سرطان مبتلا شده باشد، 2 الی 3 برابر در ریسک ابتلا به این سرطان قرار دارد.

داشتن ژن سرطان چقدر خطرناک است؟

جهش های ژنتیکی سرطان تصادفی بدون هیچ قاعده خاصی هم از مادر هم از پدر به فرزندان منتقل می شود. اما طبق دو قاعده زیر، داشتن ژن های سرطانی خیلی خطرناک نبوده و صرفا آگاهی از آنها به چگونگی پیشگیری کمک می کند.

قاعده اول:

اگر یکی از والدین، خواهر یا برادر شما دارای ژن‌های سرطانی باشند، این به این معنا نیست که شما به طور قطع دارای جهش‌های ژنتیکی سرطانی هستید. انتقال جهش‌های ژنتیکی از والدین به فرزندان معمولاً به‌صورت تصادفی است و تنها آزمایش های ژنتیک سرطان هستند که نشان می دهند شما این ژن ها را به ارث بردید یا خیر؟

قاعده دوم:

حتی اگر جواب تست مثبت باشد و شما دارای جهش‌های ژنتیکی مرتبط با سرطان‌های ارثی باشید، این به معنای ابتلا قطعی به سرطان نیست. بلکه به معنای افزایش ریسک ابتلا است. مهم است که در چنین شرایطی مراقبت‌های بهداشتی بیشتری انجام دهید و سبک زندگی سالمی را در پیش بگیرید. تغذیه مناسب، ورزش منظم، اجتناب از مصرف دخانیات و انجام غربالگری‌های منظم می‌توانند به جلوگیری از فعال شدن این ژن‌ها و کاهش ریسک ابتلا به سرطان کمک کنند.

عوامل محیطی تاثیر بیشتری نسبت به داشتن ژن های ارثی در ابتلا به سرطان دارد.

آیا شخصی که فاکتورهای جهش ژنتیکی سرطان موروثی را دارد، حتما به سرطان مبتلا می شود؟

خیر.  عوامل متفاوتی چون نحوه وراثت سرطان یا الگوی وراثت سرطان، سبک زندگی بر ابتلا به سرطان موثر است. مشاوره ژنتیک سرطان پستان ریسک ابتلا به سرطان را مشخص کرده و کاهش می دهد.

الگوی وراثت سرطان:

بیشتر جهش های ژنتیکی موروثی با دو الگوی وراثتی زیر منتقل می شوند:

• اتوزومال غالب
• اتوزومال مغلوب

وراثت اتوزومال غالب

در وراثت اتوزومال غالب فقط یک کپی از ژن جهش یافته سبب افزایش شانس ابتلا به سرطان می شود. در این مورد، ممکن است والدین فرد اثرات ژن جهش یافته را نشان دهند یا فقط حامل ژن جهش یافته باشند.

وراثت اتوزومال مغلوب

در مورد وراثت اتوزومال مغلوب، فرد تنها در صورتی با افزایش خطر ابتلا به سرطان روبرو می شود که هر دو کپی ژن جهش یافته را از والدین خود به ارث برده باشد. در این مورد معمولا والدین فرد که حامل یک نسخه جهش یافته و یک نسخه سالم از ژن مربوطه هستند با افزایش ریسک بروز سرطان روبرو نمی شوند.

نتیجه گیری

سرطان ارثی زمانی ایجاد می‌شود که جهش‌های ژنتیکی از والدین به فرزندان منتقل شده و فرد را در معرض خطر ابتلا به سرطان‌های خاص قرار می‌دهد. این جهش‌ها معمولاً در ژن‌هایی هستند که مسئول کنترل رشد سلولی، ترمیم DNA و جلوگیری از تقسیم سلولی غیرطبیعی هستند. جهش‌های ارثی در این ژن‌ها می‌تواند باعث شود که فرد مستعد ابتلا به سرطان‌های خاصی شود، اما وجود این جهش‌ها به معنای ابتلا قطعی به سرطان نیست.

افرادی که جهش‌های ژنتیکی مرتبط با سرطان‌های ارثی دارند، در معرض ریسک بیشتری برای ابتلا به این بیماری‌ها هستند، اما این به معنای ابتلا قطعی به سرطان نیست. بسیاری از افراد ممکن است حتی با داشتن جهش‌های ژنتیکی، هرگز به سرطان مبتلا نشوند. عوامل محیطی، سبک زندگی، و مراقبت‌های پزشکی می‌توانند تأثیر زیادی بر بروز یا عدم بروز سرطان داشته باشند.

آگاهی از لیست سرطان‌های ارثی و انجام آزمایش‌های ژنتیکی می‌تواند به افراد کمک کند تا از خطرات ژنتیکی آگاه شوند و از طریق اقدامات پیشگیرانه مانند تغییر سبک زندگی، مراقبت‌های بهداشتی منظم و غربالگری‌های زودهنگام، ریسک ابتلا به سرطان را کاهش دهند. این آزمایش‌ها می‌توانند به پزشکان کمک کنند تا در صورت وجود جهش‌های ژنتیکی، برنامه‌های درمانی یا پیشگیرانه مناسبی برای فرد تنظیم کنند.

در نهایت، انجام تست‌های ژنتیکی و مشاوره با متخصصان ژنتیک می‌تواند به افراد این امکان را بدهد که با آگاهی بیشتری نسبت به وضعیت ژنتیکی خود تصمیم‌گیری کنند و در صورت لزوم اقدامات پیشگیرانه را اتخاذ کنند.